วัดใหญ่ชัยมงคล วัดพระนอน จังหวัดพระนครศรีอยุธยา เป็นสถานที่ประดิษฐานพระเจดีย์ชัยมงคล ที่สมเด็จพระนเรศวรมหาราชทรงโปรดให้สร้างขึ้นเพื่อเป็นอนุสรณ์แห่งชัยชนะอันยิ่งใหญ่ของพระองค์ และเป็นสถานที่ประดิษฐานพระพุทธไสยาสน์ขนาดใหญ่ วัดสร้างขึ้นในสมัยอยุธยาตอนต้น รัชสมัยของสมเด็จพระรามาธิบดีที่ 1 หรือสมเด็จพระเจ้าอู่ทอง พระมหากษัตริย์ผู้สถาปนากรุงศรีอยุธยาเป็นราชธานี เดิมชื่อ วัดป่าแก้ว หรือ วัดเจ้าไท นอกจากนี้ได้มีการค้นพบชัยมงคลคาถาบรรจุภายในโพรงเจดีย์ โดยหลวงพ่อจรัญ วัดใหญ่ชัยมงคลถูกทิ้งร้างเมื่อครั้งเสียกรุงศรีอยุธยาครั้งที่ 2 จากนั้นพระฉลวย สุธมฺโม จึงนิมนต์พระครูภาวนาพิริยคุณ เจ้าอาวาส วัดยม อำเภอบางบาล ให้มาดูแลวัด และได้มีการฟื้นฟูพัฒนาวัดอยู่เรื่อยๆ จนได้รับการยกย่องให้เป็นวัดพัฒนาตัวอย่าง
สิ่งสำคัญภายใน วัดใหญ่ชัยมงคล วัดพระนอน
พระเจดีย์ชัยมงคล อนุสรณ์แห่งชัยชนะของสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เป็นเจดีย์ทรงระฆังขนาดใหญ่ ตั้งอยู่บนฐานทักษิณสี่เหลี่ยม ความสูง 15 เมตร ความกว้างด้านละ 32.40 เมตร ซึ่งรวมความสูงองค์เจดีย์จากฐานถึงยอดได้ 62.10 เมตร ภายในพระเจดีย์บรรจุชัยมงคลคาถา (พาหุงมหากา) เป็นบทสรรเสริญชัยชนะของพระพุทธองค์ 8 ประการ และบริเวณรอบพระเจดีย์มีพระพุทธรูปปางมารวิชัยประดิษฐานล้อมรอบ สามารถเดินขึ้นไปไหว้พระด้านบนพระเจดีย์ได้ รวมถึงมีห้องขนาดเล็กที่ตรงกลาง มีบ่อลึกไปถึงด้านล่างใจกลางเจดีย์
วิหารพระพุทธไสยาสน์ (พระนอน) ประดิษฐานพระพุทธไสยาสน์สีขาว ห่มคลุมด้วยจีวรตลอดทั้งองค์ สร้างในสมัยสมเด็จพระนเรศวรมหาราช เพื่อระลึกถึงความดีของพระนเรศวรมหาราช และเพื่อเป็นที่ถวายสักการบูชาและปฏิบัติพระกรรมฐาน ในอดีตเป็นวิหารขนาดใหญ่สร้างคลุมองค์พระไว้ แต่ปัจจุบันหลงเหลือเพียงเสา 2 ต้น และกำแพงบางส่วน ปัจจุบันองค์พระพุทธไสยาสน์ได้มีการปฏิสังขรณ์ใหม่
อุโบสถ ตั้งอยู่ด้านหน้าพระเจดีย์ชัยมงคล พระครูภาวนารังสี ได้สร้างพระอุโบสถใหม่บนซากเดิม โดยย่อให้เล็กลงเพื่อรักษาโบราณสถานไว้ ซึ่งกรมศิลปากรได้ออกแบบแปลนให้บริเวณด้านหน้าประดิษฐานพระพุทธชินราช ส่วนภายในประดิษฐานพระพุทธชัยมงคล พระพุทธรูปปางมารวิชัย ขัดสมาธิราบ ปั้นด้วยหินทรายทั้งองค์ จีวรลงรักปิดทองประดับแก้ว หน้าตักมีความกว้างเกือบ 2 เมตร
ศาลเจ้าพ่อสิทธิชัย ตั้งอยู่ใกล้พระอุโบสถ เป็นศาลไม้สักทองทั้งหลัง เชื่อกันว่า ดวงวิญญาณของพระราชโอรสในพระครรภ์สมเด็จพระนางเจ้าสุนันทากุมารีรัตน์ (พระนางเรือร่ม) พระมเหสีในรัชกาลที่ 5 สถิตอยู่ที่นี่
พระตำหนักสมเด็จพระนเรศวรมหาราช อยู่บริเวณด้านหลังวัด สร้างเมื่อ พ.ศ. 2535 แล้วเสร็จเมื่อ พ.ศ. 2544 ภายในประดิษฐานพระบรมราชานุสาวรีย์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช ในพระอิริยาบถทรงหลั่งน้ำทักษิโณทกเพื่อประกาศอิสรภาพ รอบๆ พระตำหนักยังมีสวนหย่อม มีรูปปั้นไก่ชนที่ชาวบ้านนำมาสักการะถวาย และยังมีทางเดินให้ได้เดินออกกำลังกายอีกด้วย
พิธีห่มผ้าพระเจดีย์ชัยมงคล ในันวิสาขบูชา
ในทุกปีวัดใหญ่ชัยมงคลจะจัดงานพิธีห่มผ้าพระเจดีย์ชัยมงคลในวันวิสาขบูชา ซึ่ง 1 ปี จัดขึ้นเพียงครั้งเดียวเท่านั้น เพื่อถวายเป็นพุทธบูชาในวันวิสาขบูชา และถวายเป็นพระราชกุศลแด่องค์สมเด็จพระนเรศวรมหาราช พร้อมกับบูรพกษัตริยาธิราช และเหล่าทหารของกรุงศรีอยุธยา โดยกิจกรรมเริ่มตั้งแต่เวลา 08.00 น. พิธีทำบุญตักบาตรตามประเพณีของไทย ต่อมาจะเริ่มขบวนแห่ผ้าห่มพระเจดีย์ชัยมงคลและเชิญผ้าขึ้นห่มองค์พระเจดีย์
วัดใหญ่ชัยมงคลเปิดให้เข้าชมและสักการะ ทุกวันเวลา 08.00-17.00 น. ชาวไทยเข้าชมฟรี ส่วนชาวต่างชาติเสียค่าบริการ 20 บาท